Siz ki Strasbourg caddelerinde yürüyüp “Kanka burası Bağdat Caddesi gibi ha!” diyebilecek kadar hem Avrupalı hem de Türksünüz.
Nazım Hikmet desem, “Hangi müzisyen o?” dersiniz belki de.
İşte tam da bu yüzden bu yazıyı yazma gereği duydum. Kültürel mirasımızı önce tanıyalım, ardından zamanınız oldukça tanıtalım. Çünkü bir gün biri size, “Sizin edebiyatınızda romantizm yok galiba?” derse, öyle bir şiir okursunuz ki Fransızlar kendi şairlerini bırakır, divan edebiyatına o ahşap kapılarından koşarak girerler.
Nazım Hikmet Ran (1902–1963)
Sosyalist, yüreği halktan yana, romantizmi bol bir devrimci şair.
“Kız Çocuğu” (“Büyümesin çocuklar…”)
“Ceviz Ağacı” (“Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı’nda…” diye ilerleyen Cem Karaca şarkısının ilham kaynağı)
“Seviyorum Seni”
Nazım’ı okurken bazen “Âşık mı bu adam, yoksa miting mi yapıyor?” diyebilirsiniz. Cevap: İkisi de!
Orhan Veli (1914–1950)
“Şiir dediğin sade olmalı” diyen Garip akımının babası.
“Anlatamıyorum” (Zaten hepimiz o şiiriz…)
“İstanbul’u Dinliyorum”
“Kitabe-i Seng-i Mezar”
Dikkat! Orhan Veli, ekmek kavgasını bile şiire dökmüştür. Yani adam yemek menüsünü bile şiir havasında yazabilir.
Cemal Süreya (1931–1990)
Aşkı anlatırken kırk takla atan, kelimeleri ipek gibi dokuyan şair.
“Üvercinka”
“Sevda Sözleri”
“Sizin Hiç Babanız Öldü mü?”
Cemal Süreya, “Seni seviyorum” demenin doksan dokuz yolunu bulmuş olabilir. Biriyle yetinmeyenlere gelsin.
Attila İlhan (1925–2005)
Mavi gözlü devrimci romantik. Siyasi mesajlı aşk şiirlerinin kralı.
“Ben Sana Mecburum”
“Ayrılık Sevdaya Dahil”
“Mahur Beste”
Attila İlhan okurken “Aynı anda hem âşık hem öfkeli olmak mümkün mü?” diye sorarsınız. Cevap: Attila abimiz yapmış.
Can Yücel (1926–1999)
Dili küfürle yoğrulmuş ama kalbi pamuk gibi bir şair. Mizahın kralı.
“Her Şey Sende Gizli”
“Hayatta Ben En Çok Babamı Sevdim”
“Sevgi Duvarı”
Can Yücel şiirlerinde bazen RTÜK’lük kelimeler geçer ama bir okursun, kalbine kazınır.
İkinci Yeni Tayfası: Turgut Uyar, Edip Cansever, Ece Ayhan
Şiiri “herkes anlasın” diye yazmayan, ama anlayınca tokat gibi gelen şairler.
Uyar’dan: “Göğe Bakma Durağı”
Cansever’den: “Masa da Masaymış Ha”
Ece Ayhan’dan: “Mor Külhani”
“Bunlar ne diyor ya?” diyebilirsiniz ama sabredin; şiirden anlayınca başka hiçbir şey bu kadar anlamlı gelmiyor.
Bonus: Divan Edebiyatı – Fuzuli, Nedim, Baki
Klasik şiirin kralları. Aşkı mecazla anlatırlar, bir dizesiyle kalbinize hançer salarlar. Dilleri ağır gelebilir, kullanılan dil Osmanlıcadır. Bu adamlar bildiğiniz aşkın ağır abileridir.
Strasbourg sokaklarında ya da Avrupa’nın diğer şehirlerinde yürürken cebinizde Montaigne, Baudelaire yanında Cemal Süreya taşırsanız, işte o zaman iki kültürü birleştiren köprü sizsiniz demektir.
Sakın ha “Biz Fransız vatandaşıyız” deyip kestirip atmayın. Yani bu konulara bu kadar da “Fransız” kalmayın.
“Türkçemiz zayıf” demeyin. Bu şiirlerin özü kanınızda var. Okuyun, hissedin, paylaşın. Kim bilir, bir gün Rhein Nehri kıyısında Türkçe bir şiir okurken biri gelip size:
“Bu hangi Fransız şair?” diye sorarsa siz de ona:
“O bir Türk.
Ama şiirleri evrenseldir.” dersiniz.
Strasbourg’dan sevgilerle.
