Almanya'da Olaf Scholz'ün üç buçuk yıllık başbakanlık döneminin ardından Şansölyelik koltuğuna Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) Partisi Genel Başkanı Friedrich Merz oturdu.
Almanya'da, 2021 yılında Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) arasında kurulan koalisyon hükümeti, iç anlaşmazlıklar ve çatışmalar nedeniyle 6 Kasım 2024'te dağıldı; bunun ardından, 23 Şubat'ta erken genel seçim düzenlendi.
Seçimlerde yüzde 28,5 oy alan Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partileri ile yüzde 16,4 oy alan aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) Partisi'nin ardından üçüncü sıraya düşen Sosyal Demokrat Parti (SPD), koalisyon hükümeti kurmak üzere anlaşmaya vardı.
CDU/CSU ve SPD liderli dün ülkenin gelecek 4 yılının şekillendirilmesi için üzerinde anlaştığı 144 sayfalık koalisyon protokolüne imza attı.
Ülkede "Büyük koalisyon" olarak adlandırılan CDU/CSU-SPD koalisyonunda başbakanlık koltuğuna CDU Genel Başkanı Merz oturdu.
Ocak 2022'den bu yana CDU Genel Başkanlığı görevini yürüten Merz, bugün Federal Meclis’te seçilip yemin etmesinin ardından, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya’nın 10. başbakanı oldu.
- Federal Meclis'teki zorlu oylama ile tarihe geçti
Friedrich Merz, Federal Meclis'te yapılan ilk tur oylamada 310 milletvekilinin desteğini alsa da başbakan seçilmesi için gereken 316 oya ulaşmadı. İkinci tur oylamada ise 325 milletvekilinin oyunu alarak başbakan oldu. Böylelikle Merz'in başbakanlık seçimi tarihe geçti.
Almanya tarihinde ilk kez bir başbakan adayı, genel seçimlerin ve başarılı geçen koalisyon müzakerelerinin ardından Federal Meclis’te yapılan oylamanın ilk turunda başbakan olarak seçildi.
Beklenmedik bu durum Merz’in başbakan seçilmeden bir darbe ve yenilgi aldığı yorumlarına yol açtı.
- Merz, partisi CDU'dan çıkan 6. başbakan oldu
SPD'li Başbakan Scholz'dan görevi devralacak olan Merz, Konrad Adenauer (1949-1963), Ludwig Erhard (1963-1966), Kurt Georg Kiesinger (1966-1969), Helmut Kohl (1982-1998) ve Angela Merkel'den(2005-2021) sonra 6. CDU’lu politikacı olarak başbakanlık görevini üstlenecek.
- Yıllarca siyasetin içinde yer aldı ancak devlet yönetiminde ilk görevi başbakanlık
Merz'in, uzun yıllar partisinde aktif siyasi faaliyetlerde bulunmasına rağmen başbakanlık, bakanlık ya da belediye başkanlığı deneyimine sahip olmaması dikkat çekici.
1955'te Kuzey-Ren Vestfalya eyaletinin Brilon kentinde doğan evli ve 3 çocuk babası Merz, hukuk eğitimi aldıktan sonra yargıç ve avukat olarak çalıştı.
Merz, 1989-1994 yıllarında Avrupa Parlamentosunda, 1994-2009 döneminde de Federal Mecliste milletvekilliği yaptı.
2000-2002 yıllarında CDU/CSU Federal Meclis Grubu Başkanlığını yürüten Merz, dönemin CDU Genel Başkanı Angela Merkel'in bu görevi de üstlenmek istemesinin ardından Grup Başkanlığından ayrılmak zorunda kaldı. Bu dönemden sonra Merkel ve Merz birbirine karşı derin hoşnutsuzluk duydu. Eski Başbakan Angela Merkel'e karşı parti içi muhalefetin başını çeken Merz, bu yüzden "Merkel'in muhalifi" olarak anıldı.
2009 yılında milletvekilliğini bırakmasının ardından siyasi sahneden uzaklaşan Merz, çeşitli şirketlerde görev aldı; ayrıca avukatlık ve lobicilik yaptı.
Daha sonra siyasete dönmeye karar veren Merz, 2018 ve 2019'da CDU genel başkanlığı için aday oldu, ancak iki seçimde de başarılı olamadı.
Eylül 2021'de yapılan genel seçimlerde yeniden milletvekili seçilen Merz, Ocak 2022'de üçüncü kez girdiği yarışta CDU Genel Başkanı seçildi.
Merz, CDU'nun Bavyera'daki kardeş partisi Hristiyan Sosyal Birlik (CSU) Partisi Genel Başkanı Markus Söder ile de anlaşarak 23 Şubat’ta yapılan erken genel seçimde CDU/CSU'nun başbakan adayı oldu.
Seçimlerin ardından koalisyon görüşmelerinde CDU/CSU'nun müzakere heyetinin başında yer alan Merz, SPD ile hükümeti kurmak için koalisyon protokolü üzerinde anlaştı.
Kamuoyu araştırmalarına göre özellikle kadın ve genç seçmenler arasında popülaritesi düşük bir siyasetçi profili çizen Merz, erken genel seçimler öncesinde CDU/CSU'nun göç politikalarının sıkılaştırılması için verdiği önergenin, AfD sayesinde meclisten geçirilmesi nedeniyle sert bir şekilde eleştirildi.
Daha önce hiçbir devlet kademesinde görev almamış olan Merz, ülkenin son yılların en büyük ekonomik ve siyasi krizleriyle karşı karşıya olduğu ve Avrupa'nın ABD'nin yeni yönetimiyle gerilimler yaşadığı bir dönemde Almanya'da başbakanlık yapacak.
Merz liderliğindeki hükümet iç politikada, aşırı sağın yükselmesi, enerji maliyetlerinde artış, ekonomik durgunluk, ülkenin alt yapı sıkıntısı, dijitalleşme ve mülteci meselesinin yanı sıra toplumsal barışın sağlanması konusunda da ciddi sınamalarla karşı karşıya kalacağı bekleniyor.
Ukrayna ve Gazze’deki savaşlar gibi sıcak krizlerle uğraşması gereken Merz'in selefi Olaf Scholz'a göre dış politikayla daha yoğun ilgileneceği varsayılıyor.
Merz, seçimler öncesinde yaptığı açıklamada Almanya’nın dış politikasının yeniden düzenlenmesi gerektiğini söyledi.
Almanya'nın "Uyuyan bir orta (seviyedeki) güç olmaktan çıkıp, lider bir orta (seviyedeki) güç haline gelmesi" gerektiğini savunan Merz, seçim zaferini kutladığı 23 Şubat'ta "Mutlak önceliğim Avrupa'yı güçlendirmek olacak. Böylece ABD'den bağımsızlığımızı elde edebiliriz." ifadesini kullandı.
Ülkede 60 yıl sonra ilk kez CDU'lu Dışişleri Bakanının göreve gelmesinden ve Başbakan ile Dışişleri Bakanının aynı partiden olmasından dolayı bir önceki döneme göre Başbakan ve Dışişleri Bakanı arasında daha "uyumlu bir dış politika" izlemeyi hedefleyen Merz'in, başbakan olduktan sonra Fransa ile Polonya’yı ziyaret etmesi bekleniyor. Merz, göreve geldikten sonra birkaç ay içinde de ABD Başkanı Donald Trump'la da bir araya gelmeyi planlıyor.
Öte yandan ülkede yapılan bir anket, Alman halkının sadece üçte biri, Merz'in ülkeyi selefi Scholz’tan daha iyi yöneteceğine inanıyor.
Forsa şirketinin RTL ve N-TV için yaptığı ankette göre halkın yüzde 32'si Merz'in ülkeyi Olaf Scholz’tan daha iyi yöneteceğini beklerken, yüzde 25'i de Merz'in Scholz'a göre daha kötü yönetim sergilemeyeceğini, yüzde 39’u ise Scholz ile Merz arasındaki yönetimde bir farkın olmayacağını aktardı.
Ankette katılanların yüzde 47'si Merz'in ülkeyi 2005-2021 döneminde ülkede başbakanlık yapan Angela Merkel'den daha kötü yöneteceğine inanıyor. Sadece yüzde 18'i Merz'in ülkeyi Merkel’den daha iyi yöneteceğini savunuyor.
