Uluslararası Stratejik İletişim Zirvesi’nin (Stratcom Summit '24) "İletişimde Yapay Zekâ: Eğilimler, Tuzaklar ve Dönüşüm" teması, dünyada yepyeni bir dönüşümün artılarının ve eksilerinin konuşulmasının gerekliliğini de ortaya koydu. Zirvede, dünyanın dört bir yanından gelen profesyonellerce yapay zekâ tüm yönleriyle ele alındı, tartışıldı. Vurgulanan en önemli unsurlardan biri, propaganda ve manipülasyon aracı olan yapay zekânın okur yazarlığının geliştirilmesiydi.
Yapay zekâ; işleri hayatı kolaylaştıran, istenilen bilgiye çok hızlı şekilde ulaşılmasını sağlayan, bilimin gelişmesine destek bir araç ama bununla birlikte manipülatif özellikleri açısından da gard alınması gereken bir teknoloji. Bu yüzden medya okur yazarlığıyla birlikte artık yapay zekâ okur yazarlığı günümüzde artık olmazsa olmaz kavramlardan biri.
MANİPÜLE ETME YOLLARI
Yapay zekânın insanları manipüle etme yolları çok çeşitli… Bu, sosyal medya algoritmaları sayesinde kişilere yalnızca hoşlandıkları konuları, kişileri vs. göstererek farklılıklara izin vermeyerek olabiliyor. İnsanları böylece filtre balonlarına hapsediyor ya da yine medya araçlarında kullanılan “deep fake” gibi teknolojilerle insanlar için sahte gerçeklikler yaratıyor. Deep fake, insanların gerçekçi görüntüsü ve sesiyle sahte videolar üretilmesine olanak tanıyor. Bu videolar internet ortamında yasaklansa, hemen kaldırılmaya çalışılsa da tek bir kopyası üzerinden yine yapay zekâ yoluyla milyarlara ulaşabiliyor.
Yapay zekâ ile yapılan sosyal mühendislik çalışmaları neticesinde büyük verinin yorumlanması, insanların demografilerine hatta psikolojilerine uygun medyaların karşılarına çıkarılmasıyla da bazı insanlar etki altına alınabiliyor, yine bazı insanların boşluklarından yararlanılarak etkileyici bilinç dışı algılama yöntemleriyle kendilerine ulaşılabiliyor.
Yapay zekâ, istatistiki analizlerin yanı sıra, duygusal analiz yapabiliyor, gelecek öngörüleri, tahminler oluşturabiliyor ve istenildiği takdirde bu bilgiler doğrultusunda kişilerin yönlendirilmesinde kullanılabiliyor.
İYİ YAPAY ZEKAYLA KÖTÜSÜNÜN SAVAŞI
Görüntülerin değiştirilmesini engellemek, manipülasyonları önlemek için yine yapay zekâ kullanılarak birtakım uygulamalar geliştirilse de sürekli öğrenen ve kendini yenileyen bu teknoloji karşısında oluşturulan uygulamaların ne kadar dayanabildiği öngörülemiyor. PhotGuard gibi foto hırsızlığını önleyici uygulamalar bu kapsamda yer alıyor.
İNSAN BEYNİ YAPAY ZEKADAN ZEKİ Mİ?
Stratcom Summit '24 Zirvesi’nin ikinci gününde, AI’nın Gazetecilik Üzerindeki Etkisi: Doğruluk, Tarafsızlık ve Deepfake Tehdidi başlıklı gerçekleştirilen panelde, yapay z zekâ teknolojilerinin haber doğruluğunu ve tarafsızlığını nasıl etkilediği ve deepfake'lerin oluşturduğu tehditlerin nasıl yönetileceği konuları tartışıldı. Bu panelde aldığım ufak notları da sizlerle paylaşıyorum:
Panelde yer alan isimlerden, AVA & Research Direktörü Anca Daciana Goron, insanların deepfake teknolojilerini tanımaları konusunda hala bir umut olduğunu belirtti. Anca Daciana Goron, insan beyninde ses tanımada önemli bir kısım olduğunu ve bu bölümün gerçek olmayan bir ses duyduğunda hassaslaştığını söyledi. Beyindeki bu kısımla ilgili çalışmaların devam ettiğini de açıkladığı konuşması sırasında “Yani aslında bizler çok zekiyiz ve bu teknolojiyle başa çıkabilecek kapasitedeyiz.” dedi.
ALGORİTMALARDA ETİK SORUN VAR MI?
T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Ar-Ge ve Proje Koordinatörü Doç. Dr. İsmail Çalar yapay zekâ algoritmaları üzerinden bir etik sorgulamanın başladığının altını çizdi ve artık algoritmik tarafsızlığın konuşulduğunu açıkladı. Algoritmalara sızmış olan önyargıların nasıl azaltabileceği üzerinde durulduğunu söyledi. Şeffaflık bağlamında sorumlu ve etik yapay zekâ girişimlerini desteklemeye, bunlara öncülük etmeye gayret etiklerini de sözlerine ekledi.
DOĞRULUK KONTROLÜNDE YİNE İNSANA BAŞVURULUYOR!
Mohammed Bin Rashid Yönetim Üniversitesi’nden Prof. Melodena Stephens, internette doğruluk kontrolü yapan, haberleri teyit eden 500'den fazla kuruluş olduğunu ve bunun yeterli olmadığını açıkladı. Bu konuda çok fazla çalışma yapıldığını fakat sonunda yine doğruluk kontrolü için insanlara geri dönüldüğünü kaydetti. Prof. Melodena da insanlara yapay zekaya rağmen ihtiyaç olduğunu vurguladı.
YAPAY ZEKÂ KAHRAMAN MI?
Jeune Afriquefransız Yayımcılığın Yardımcı Editör ve Yazarı Josephine Dedet de Yönetmen David Cage’nin sözünü hatırlatarak bu sözün aslında şu anda yapay zekâ karşısındaki insanlığı ifade ettiği düşüncesini belirtti: "Yapay zekaya bizi kurtarması gereken bir kahraman olarak bakıyoruz ama aslında o, sadece bir araç ve biz insanlar, biz insan yeteneklerimiz ve muhteşem beyinlerimizle bizi kurtarabilecek ya da yok edebilecek olanlarız."
GAZETECİLİKTE YAPAY ZEKÂ EĞİTİMİ ŞART!
AJP Haber Ajansı Çok Dilli Haber Ekibi Müdürü Saejin Park ise “Yapay zekâ iki ucu keskin bir kılıç gibidir. Yetenekli bir kılıç ustası veya yetenekli bir muhabir tarafından kullanıldığında çok iyi performans gösterebilirsiniz ancak vasıfsız bir muhabir tarafından kullanılırsa felaket olabilir.” diye konuştu.
Gazetecilik mesleğinin aynı zamanda bir eşik bekçisi rolünün olduğunun altını çizen Park, gazetecilerin önemli rollerini sürdürmelerine yardımcı olmak için bu alandaki eğitimin gazeteciler için çok önemli olduğunu vurguladı.
Oturumun Moderatörü SETA Vakfı Washington DC İcra Direktörü Dr. Kadir Üstün ise yapay zekanın yaygınlaşması sürecinde, kullanımını sağlıklı hale getirecek şekilde bilgiye erişmemize yardımcı olacak bazı filtreleri yeniden yaratmamız gerektiğinin önemli olabileceğini açıkladı.
YAPAY ZEKA’YA SORU
ChatGPT kullanarak yapay zekaya, “Yapay zekâ okur yazarlığı sence neden önemli?” diye sorduğumda ise sonuç olarak bana şu cevabı verdi:
“Yapay zekâ okuryazarlığı, bireylerin ve toplumların yapay zekâ teknolojilerini anlamalarını, eleştirel bir şekilde değerlendirebilmelerini ve bu teknolojileri etkin ve etik bir şekilde kullanabilmelerini sağlar. Bu hem kişisel hem de toplumsal düzeyde daha bilinçli, adil ve sürdürülebilir bir geleceğin inşa edilmesine katkıda bulunur. Yapay z zekâ okuryazarlığının yaygınlaştırılması, geleceğin teknoloji odaklı dünyasında başarılı ve uyumlu bireyler yetiştirmek için hayati öneme sahiptir.”
Doğru bilgiye ulaşarak bu bilgileri değerlendirmenin oldukça zor bir hale geldiği Post Truth çağında, dezenformasyona maruz kalmamak için yapay zekâ okur yazarlığını önemsemek gerekir.
Yapay zekanın iyi amaçlar ve güzel işlerde kullanılması dileğiyle,
